Ludzki wirus brodawczaka (Human Papillomavirus, HPV) został po raz pierwszy opisany w latach 50. XX wieku. W 1972 roku polska lekarka prof. Stefania Ginsburg-Jabłońska jako pierwsza wykazała związek HPV z rakiem skóry. W latach 80. i 90. niemiecki wirusolog prof. Harald zur Hausen prowadził badania nad związkiem HPV z rakiem szyjki macicy, co ostatecznie przyczyniło się do lepszego zrozumienia roli tego wirusa w onkologii.
Znaczenie tematu HPV dla biznesu
Zakażenie wirusem HPV to nie tylko problem zdrowotny, ale także istotna kwestia dla pracodawców i firm. Dlaczego warto o tym mówić w kontekście biznesu?
- Absencje i koszty dla pracodawcy – Choroby wywołane przez HPV mogą skutkować długimi nieobecnościami, co generuje dodatkowe wydatki i zwiększa obciążenie pozostałych pracowników. Inwestowanie w profilaktykę pomaga ograniczyć liczbę zwolnień lekarskich i zapewnia stabilność zespołu.
- Zdrowie jako element strategii – Działania na rzecz ochrony zdrowia pracowników to istotny aspekt społecznej odpowiedzialności biznesu. Edukacja i wsparcie w zakresie szczepień wpływają nie tylko na dobrostan zatrudnionych, ale także wzmacniają pozytywny wizerunek firmy.
- Więcej niż owocowe czwartki – Popularne benefity, takie jak darmowe przekąski czy wspólne lunche, poprawiają atmosferę w pracy, ale to inicjatywy prozdrowotne realnie podnoszą jakość życia pracowników. Udostępnienie szczepień czy programów zdrowotnych może stać się istotnym elementem strategii dbania o personel i jego długoterminowe bezpieczeństwo zdrowotne.
Profilaktyka HPV to nie tylko kwestia indywidualnych decyzji zdrowotnych, ale także szerszy temat związany z dobrostanem pracowników i efektywnością organizacji. Warto spojrzeć na to jako na inwestycję w zdrowie i bezpieczeństwo zespołu. Wirusy HPV wysokiego ryzyka powodują około 5% wszystkich nowotworów na całym świecie. Szacuje się, że każdego roku na nowotwory związane z HPV zapada około 690 000 osób, w tym 570 000 kobiet i 60 000 mężczyzn.
Rodzaje wirusa HPV
HPV to wirus DNA, którego znanych jest ponad 100 typów. Dzielą się one na wirusy niskiego i wysokiego ryzyka:
- HPV niskiego ryzyka (np. typy 1, 2, 4, 7) – powodują kurzajki i brodawki na skórze dłoni i stóp. Około 40 podtypów HPV niskiego ryzyka może wywoływać łagodne infekcje narządów płciowych, które zazwyczaj ustępują samoistnie. Zakażenia te są zazwyczaj niegroźne, ale mogą stanowić problem u osób z obniżoną odpornością.
- HPV wysokiego ryzyka – niektóre typy, zwłaszcza 16 i 18, są główną przyczyną nowotworów złośliwych, w tym raka szyjki macicy u kobiet oraz raka prącia u mężczyzn. Około 2/3 nowotworów narządów płciowych jest związanych z zakażeniem HPV 16 i 18. W przeciwieństwie do nisko onkogennych typów, wirusy te nie powodują brodawek.
Badania wskazują, że HPV jest odpowiedzialny za:
- 64–100% stanów przedrakowych i nowotworów pochwy,
- 90% nowotworów odbytu,
- 30% nowotworów prącia,
- 15–30% nowotworów sromu,
- część nowotworów głowy i szyi (jamy ustnej, gardła, migdałków).
Drogi zakażenia i czynniki ryzyka
HPV przenosi się głównie przez kontakty seksualne, ale również przez kontakt skórny. Do czynników zwiększających ryzyko zakażenia należą:
- kontakty seksualne bez zabezpieczenia (prezerwatywa zmniejsza ryzyko, ale nie chroni całkowicie),
- duża liczba partnerów/partnerek seksualnych,
- brak odpowiedniej higieny intymnej,
- liczne ciąże i porody,
- kontakt skórny (skin to skin)
- brak szczepienia przeciw HPV
- wspólne ręczniki
Noworodki mogą zarazić się wirusem podczas porodu, a infekcja często przebiega bezobjawowo lub wirus pozostaje uśpiony u osób z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym.
Rozpowszechnienie HPV
Zakażenie HPV jest powszechne. Szacuje się, że 70–80% aktywnych seksualnie osób przed 50. rokiem życia przejdzie infekcję HPV, często nie mając o tym pojęcia. U większości osób zakażenie ustępuje samoistnie w ciągu 24 miesięcy, ale w około 20% przypadków może przejść w stan przewlekły, zwiększając ryzyko nowotworów.
Diagnostyka i profilaktyka
Podstawową metodą diagnostyczną jest badanie cytologiczne, jednak jego skuteczność nie jest stuprocentowa. Cytologia pozwala wykryć nieprawidłowości w komórkach szyjki macicy, ale może nie zidentyfikować zakażenia HPV na wczesnym etapie. W związku z tym, zaleca się wykonanie:
- testów molekularnych na obecność HPV (wymaz u ginekologa badany pod kątem obecności wirusa),
- kolposkopii (badanie szyjki macicy w powiększeniu za pomocą kolposkopu),
- peniskopii (badanie prącia w przypadku mężczyzn).
Obecnie dostępne są dwie szczepionki chroniące przed najgroźniejszymi typami wirusa:
- Cervarix – szczepionka 2-walentna (HPV 16 i 18), dostępna bezpłatnie dla dzieci do 18. roku życia. Dla dorosłych dostępna z 50% refundacją (koszt dla pacjenta: 138,18 zł za dawkę).
- Gardasil9 – szczepionka 9-walentna (chroni przed typami 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58), nierefundowana, koszt jednej dawki to ok. 600 zł.
Szczepienia podaje się w 3 dawkach: drugą dawkę po 2 miesiącach, trzecią po 6 miesiącach.
Czy HPV można wyleczyć?
Większość infekcji HPV ustępuje samoistnie, jednak w niektórych przypadkach wirus pozostaje w organizmie i może prowadzić do poważnych schorzeń. Nie istnieje lek eliminujący wirusa, dlatego kluczowa jest profilaktyka – szczepienia i regularne badania. U osób zakażonych stosuje się leczenie objawowe, które obejmuje usuwanie brodawek za pomocą krioterapii, laseroterapii lub preparatów farmakologicznych. W przypadku przewlekłych infekcji i zmian nowotworowych konieczne może być leczenie chirurgiczne lub onkologiczne.
HPV jest powszechnym wirusem przenoszonym głównie drogą płciową, który w wielu przypadkach może prowadzić do groźnych nowotworów. Odpowiednia profilaktyka, w tym szczepienia i badania, znacząco zmniejsza ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych. Warto także zaszczepić swoje dziecko darmową szczepionką od 9 roku życia.
Autorka tekstu: Wiktoria Smorąg
Niniejszy artykuł jest chroniony prawami autorskimi, chcesz się na niego powołać? Nie ma problemu, pamiętaj o podaniu źródła: www.areteaudit.pl